Mesane (İdrar Kesesi) Kanseri Nedir? Nedenleri Nelerdir?

Mesane, idrar kesesi diye isimlendirilen her iki böbrekten idrar yolları (üreterler) vasıtası ile gelen idrarı depolayan küreye benzeyen bir organdır. Bu organın iç yüzeyinden kaynaklanan kötü huylu tümörlere mesane (idrar kesesi) kanseri denir. Mesane kanseri, erkeklerde kadınlardan daha fazla görülür.

Bilinen nedenlerin başında sigara ve bazı fabrika çalışanlarında kimyasal maddelerle temas gelmektedir.

Mesane Kanseri Belirtileri (Semptomlar)

Mesane kanserinin en sık görülen ve hastalarımızı bize getiren en önemli belirtisi idrardan ağrısız kanama olması ve pıhtıların gelmesidir. Bunun dışında kanserin tiplerine bağlı olarak devamlı ağrılı idrar, devamlı idrar yaparken sonuna doğru yanma tabir edilen şikayetler de görülür. Bazen bu kanama gözle görülmeyebilir ama idrar tahlilinde rastlanır.

Teşhis (tanı) nasıl konur?

Batın ya da Üriner Sistem Ultrasonografisi ile çoğu zaman mesanede kitle teşhisi kolayca konabilir, bu tetkik hazırlık gerektirmeyen basit uygulanan bir tetkiktir; bunun haricinde damardan ilaç verilerek yapılan Üst ve Alt Batın BT (Bilgisayarlı Tomografi) ile de tanıya gidilebilir.

Mesane (İdrar Kesesi) Kanseri
Şekil 1. Bilgisayarlı Tomografi altında teşhisi konan mesane tümörü

Ancak bazen bu tetkiklerle kesin bir şey söylenemez ise o zaman teşhis kameralı videolu bir sistemle idrar kesesine idrar deliğinden girip idrar kesesinin içini görme yöntemiyle konur (Endoskopi=Sistoskopi).

Yandaki resimde idrar kesesine yapılan Endoskopi (Sistoskopi) sırasında ortaya konan mesane kanseri görülüyor.

Teşhisi koyduktan sonra ilk yapılacak nedir?

İlk yapılacak girişim hastalarımıza endoskopik kamera ile yaptığımız Kapalı TUR Tm (Trans Urethral Resection Tm) diye adlandırılan ameliyattır.

Mesane (İdrar Kesesi) Kanseri
Şekil 2. Mesane kanserinin endoskopik (kapalı) görünümü

G1 Nedir?

Mesane kanserinde, mesane tümörlerinde genellikle G1 nedir? diye bir soru geliyor. Buna bir açıklık getirmek istiyorum.

Artık bu eski bir kavram. Mesanedeki kanserin hücre yapısının saldırgan mı, daha az saldırgan mı? Halkın deyimiyle iyi huylumu dedikleri bir kanser tipinden bahsedeceğim. Mesane tümörleri yüksek dereceli mi, düşük dereceli mi? Amiyane tabirle İngilizce tabirle ki öyle kullanılıyor tıp dilinde Low-grade mi, High-grade mi? diye sınıflandırılıyor. G1 denen yani mesane tümörlerindeki G1 isimli günümüzde düşük dereceliye low-grade tümörlere uyuyor.

Yani biz ilk mesane tümörü tanısı konduktan sonra bir kapalı ameliyat yapıyoruz. Tur dediğimiz mesane içinde tümörün tamamını kazıyıp çıkarıp patolojiye gönderiyoruz. Patoloji doktoru bize bunun soruya itafen G1 ya da G3 mü olduğunu söylüyor. Eskiden G1 G2 G3 vardı artık o kalktı boş yere G1 diye aramamak lazım düşük dereceli mi yüksek dereceli mi? diye karar vermek lazım.

Radikal Sistektomi, erkek için ifade etmek gerekirse mesanenin, prostatın meni keselerinin  ve bacağa giden büyük damarların etrafındaki bütün  lenflerin çıkarılması ameliyatıdır. Bu ameliyat ilerlemiş mesane kanserinde yani T1 ya da T2 kanserlerde yapılır.

Bu hastamız T2 idi. Kasa girmiş kanserlerde yapılan bir cerrahi işlem ve hayat kurtarıcı bir ameliyat. 

T2 tümörlerde herkesi hemen ameliyat mı ediyoruz? Hayır. Öncelikle kemoterapiye gönderiyoruz fakat bazı insanlar kemoterapiye cevap vermiyor. Dolayısıyla önce bir petle, MR’la ya da tomografi ile  mesane dışında bir yayılım var mı yok mu araştırıyoruz. Eğer bir yayılım yoksa vakit kaybetmeden bu ameliyatı gerçekleştiriyoruz. 

Bugünkü hastamız oldukça genç 50 yaşlarında, kapalı ameliyat olmuş T2 pataloji raporu ele geçince bizi aradılar. Şimdi radikal sistektomi yaptık. Radikal sistektomi sonrasında hastaya yeni bir mesane yaptık. Yapay mesane adıyla bilinen ortotopik mesane yaptık  ve hasta eskisi gibi normal şekilde idrarını yapabilecek, sosyal hayattan kopmadan yaşayacak.

Her zaman şu soruyla karşılaşıyorum, “Yapay mesane bana olur mu?”. Yapay mesane tıbbi olarak 100 mesane kanseri hastasının yaklaşık 94, 95’ine olur. Olmaması için böbrek yetmezliği ya da karaciğer yetmezliği olmasının dışında tek sebep ameliyat sırasında patolojiye gönderdiğimiz uç noktanın yani prostatın bittiği, penisin başladığı noktada eğer tümör varsa yapılamaz. Çünkü böyle bir durumda penisin içini de çıkarmak gerekir. Bunlar dışında yapılabilir. 

TUR Tm Ameliyatı nasıl yapılır? Ameliyat sonrası

Bu ameliyat Genel Anestezi ya da Bölgesel Anestezi (belden aşağısı uyuşturulur) ile yapılabilir. Biz bu ameliyat için gerekli tıbbi hazırlıkları tamamlamak üzere hastalarımızı sabah aç karına hastaneye çağırıyor ve hazırlıklardan sonra aynı gün ameliyatı gerçekleştiriyoruz. Ameliyat idrar deliğinden girilerek mesaneye ulaşıp kanserli bölümü mesanenin bütün tabakalarından da örnekler alacak şekilde özel bir elektrikli cihazla keserek çıkarıyoruz.

Ameliyat sonrası hasta yatağına geliyor ve ertesi gün ayağa kaldırıyoruz, genellikle 2. veya 3. gün idrar sondasını çıkarıp taburcu ediyor ve patoloji raporunun sonucunu bekliyoruz.

TUR Tm Ameliyatı neden önemli?

Bu ameliyat çıkarılan tümörün özelliklerini yani yüksek dereceli=high grade (G3); ya da düşük dereceli=low grade (G1) olup olmadığını ve idrar kesesi derinlerine ne kadar nüfuz ettiğini (patoloji raporunda derinlik en düşükten en derin kas tabakasını ifade edecek şekilde pTa, pT1 veya pT2, pT3 şeklinde ifade edilir, en yüzeyel olan pTa kas dokularına kadar derinleşmiş olan pT2 şeklinde ifade edilir) ortaya koyar. Yani bu kanserin özelliklerini detaylarıyla anlamış oluruz. Bunun dışında kanserli doku tamamen çıkarıldığında bazı kanserler için bu yeterli bir tedavi olabilir.

Bu ameliyatın bize bunları verebilmesi için cerrahın tecrübesi çok önemlidir. Bu ameliyatı uygularken hem tümörü tamamen çıkarabilmek (bazen bir kerede tamamı çıkarılamayabilir ileride bahsedilecek) hem de bu arada mesaneyi delmeden derin katlarından örnekler alabilmek gerekir; 3 cm den büyük mesane kanserlerinde bu ciddi tecrübe gerektirir.

Mesane Kanserini ve Tedavisini anlamak için patoloji raporunda karşılaşılabilecek terimler

TUR Tm ile cerrah yeterli doku çıkarabilmiş ise çıkarılan kanserli dokunun incelenmesi sonucu yukarıda bahsedilen şekilde kanserin mesane derin katlarına inip inmediği ve derecesi (grade) yani ne kadar tehlikeli, saldırgan olduğu ortaya çıkar.

Örnekler

Aşağıda tedavi bölümünde bazı hastalarımızın patoloji raporu sonuçlarından örnekleri görebilir ve daha iyi canlandırıp anlayabilirsiniz.

Mesane Kanserinin Tedavisi nasıl yapılır?

Tedavi planı tamamen ilk yapılan TUR Tm ameliyatının patoloji raporu sonucuna bağlıdır, patoloji raporu beklenir ve sonuca göre davranılır. Örneklerle anlatmayı daha uygun buldum: Bu sayede ilk TUR Tm ameliyatı olmuş hastalar aşağıdaki örneklerde kendi durumlarına uyanı bulabilirler.

Mesane Kanseri, Radikal Sistektomi Ameliyatı ve Yapay Mesane (Videolu Anlatım)

Mesane Kanseri Ameliyatı Sonrası Gelen Örnek Patoloji Sonuçları

Radikal Sistektomi Ameliyatı Nedir? Öncesi ve Sonrası

Bu ürolojinin en büyük ameliyatıdır. Gerekli hazırlık döneminden sonra uygulanır. Bu ameliyatta mesane, prostat, alt idrar yollarının bir kısmı, meni keseleri ve civardaki büyük damarlarının etrafındaki lenf dokuları çıkarılır. Eksiksiz yapıldığı takdirde 6-8 saat sürer, ameliyat sonrası hastamız gerekirse en az 24 saat yoğun bakımda kalır, ertesi gün odasına alınır. 2-3 gün ağızdan beslenmeyeceği için özel proteinli serumlarla beslenme takviyesi yapılır. Genellikle 10-14 gün sonra hastaneden çıkarılır.

Lenf Dokusu Çıkarmak ve Sayısı Neden Önemli?

RADİKAL SİSTEKTOMİ AMELİYATININ BELKİ DE EN ÖNEMLİ BÖLÜMÜ BURASIDIR. LENF DOKULARINI ÇIKARABİLMEK ÖZEL BİR EĞİTİM VE TECRÜBE GEREKTİRDİĞİ İÇİN BU BÖLÜM MESLEKTAŞLARIMIZ TARAFINDAN PEK ÖNEMSENMEMEKTEDİR. ANCAK ŞU BİLİNEN BİR GERÇEKTİR Kİ BU AMELİYATTA NE KADAR ÇOK SAYIDA LENF DÜĞÜMÜ ÇIKARILIR İSE HASTALARIMIZIN YAŞAM SÜRESİ O KADAR UZAMAKTA VE LENF DOKULARINDA KANSER VARLIĞINDA İLAVE KEMOTERAPİ GEREKTİĞİ İÇİN HASTALIĞIN GERÇEKTEN NE KADAR İLERLEDİĞİ YA DA İLERLEMEDİĞİ NET BİÇİMDE ORTAYA KONABİLMEKTEDİR.

Aşağıdaki Patoloji Raporu Örnekleri ekibimizin yaptığı ameliyatların patoloji sonuçlarıdır, kaç adet lenf dokusu çıkarıldığından örnekler görebilirsiniz.

Aşağıda yer alan linke girilir ise çıkarılan lenf sayısının hasta yaşamına ne kadar etkili olduğu ile ilgili dünyanın saygın bir dergisinde yayımlanan çalışmamızı okuyabilirsiniz.
Link: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21910098
Bu çalışmamızda kanser lenflere yayılmış olsa dahi çok sayıda çıkarılabildiği takdirde hastaya daha uzun ve kaliteli yaşam sunduğunu ortaya koyduk.

Bağırsaktan Yeni Mesane Ameliyatı nedir?

Hastaların daha konforlu hayat sürmeleri için, normal idrar deliğinden idrar yapabilmelerini sağlamak için uygulanan bir ameliyattır. Bağırsaklardan bir bölüm ayrılıp küre şekline sokulur ve böbreklerden gelen her iki idrar yolu buna bağlanır, bu yeni mesanenin bir tarafı da penis içi idrar yoluna bağlanır. Bu özel eğitim ve tecrübe gerektirir, biz bu konuda ekip olarak İstanbul'da belki de en ciddi tecrübeye sahibiz.

Ameliyatın 15-18. günleri arası hastamızın idrar sondasını çıkarıp yeni mesaneleri ile idrar yapma eğitimi veriyoruz, eğer hastalarımız arzu ederse bazen daha önceden bu ameliyatı uyguladığımız hastalarımızı davet edip yeni hastalarımızla tanıştırıyoruz. İdrar yapmayı öğrenmek yaklaşık 4-5 gün sürüyor, bu süreç sonunda hastalarımız yeni mesanelerini tamamen boşaltabiliyorlar.

Radikal Sistektomi Ameliyatı Sonrası İdrar Yapabilme

Ameliyattan sonra idrarın gelebilmesi için 2 yol söz konusu. Bunlardan birincisi küçük bir ince bağırsak parçası ile idrar yollarını birleştirip karın cildine bir torba vasıtası ile getirmek ve idrarın o torbaya dolması ve gerektikçe hasta veya yakınları tarafından boşaltılması bu ürolojide İleal Konduit diye adlandırılır.

İkinci yol ise bağırsaklardan mesane şekline benzer bir şekilde küre tarzında yeni mesane yapmak ve bunu dış idrar yoluna bağlayarak hastaların idrarlarını normal şekilde yani karın cildinde torba olmadan yapabilmeleri ki ürolojide bu Ortotopik Mesane diye isimlendirilir.

Aşağıda yer alan linkte; Yapay (Barsaktan) Mesane Ameliyatı sonrası, tüm hastalarımıza ait gözlemlediğimiz idrar yapış videolarını izlemek için Youtube’da Üroloji İstanbul kanalımızı ziyaret edebilirsiniz.

Link: Yapay (Barsaktan) Mesane Ameliyatı sonrası İdrar Yapış Videoları

Ameliyat Sonrası Takip

Diğer kanserlerde de olduğu gibi ilk 2 yıl 3 aylık takipler, daha sonra 6 aylık takiplerle 5 yılı tamamlıyoruz.

Mesane kanseri tedavisinde Kemoterapinin Yeri / Kime / Ne zaman?

Bize yüksek dereceli (highgrade) mesane kanseri tanısı ile başvuran hastalarımıza yaptırdığımız tetkiklerle (BT Ürografi ve gerekirse BT Toraks) mesane dışına taşmış (komşu lenflere/mesane altındaki kalın barsak bölümüne/uzak organlara: akciğer, karaciğer, kemikler) hastalığı teşhis edebiliyoruz. Böyle bir durum söz konusu ise öncelikle Kemoterapi tedavisine gönderiyoruz. Ameliyat öncesi kemoterapi tedavisi tıpta "Neoadjuvan Kemoterapi" olarak adlandırılıyor. Kemoterapi sonrası düzelme olmuş ise yani uzak yayılım (metastaz) kaybolmuş, ya da mesane dışına taşmış (lenf bezleri ya da kalın barsağa yaklaşma) küçülmüş ise ameliyat planlanıyor.

Ameliyat öncesi değerlendirmeyle mesane dışında yakın ya da uzakta bir yayılım söz konusu değil ise öncelikle ameliyat yapılıyor. Ameliyat sonrası patoloji raporunda çıkardığımız lenf dokularında (lenf bezlerinde) tümör saptanmış ise veya mesane dışındaki yağ dokusuna kadar tümör ilerlemiş ise ameliyat sonrası Kemoterapi programına gönderiyoruz. Ameliyat sonrası kemoterapi tıpta "Adjuvan Kemoterapi" olarak adlandırılıyor.

Eğer çıkarılan mesanede kanser mesanenin dış tabakasına kadar ilerlemiş ya da çıkarılan lenf dokularında kansere rastlanır ise hastalarımız Kemoterapi programına alınıyor. Eğer bu faktörler yok ise kemoterapiye gerek yok; ancak 5 yıllık takip sürecinde uzak organlarda (Akciğer, Karaciğer, Kemikler ya da karın içi bir yerde) kanser tekrar (nüks) ederse hastalar kemoterapi programına alınıyor.

Bu makale EAU (Avrupa Üroloji Birliği) AUA (Amerikan Üroloji Derneği’nin) 2022 yılı güncellemelerine göre düzenlenmiştir.